Je kan dyslexie niet voorkomen omdat het een ontwikkelingsstoornis is. Wel is het zo dat niet elk leesprobleem tot een diagnose dyslexie hoeft te komen dankzij een preventieve en remediërende aanpak. Met de juiste begeleiding en hulpmiddelen vermijd je dat dyslexie tot laaggeletterdheid gaat leiden. Het herkennen van de risicosignalen op jonge leeftijd en dus op tijd kunnen inzetten op preventie en remediëren is van groot belang. Programma’s zoals Bouw!, BLOON en Lezergame kunnen kinderen met dyslexie helpen.
Het antwoord op de titelvraag is dus neen, maar vraagt wel enige nuancering. In principe is dyslexie wat overblijft nadat laaggeletterdheid is bestreden. Wat wel kan voorkomen worden? Alvast veel onnodige leesproblemen en frustratie. Kinderen die na een traject van preventie en remediëring onvoldoende geholpen zijn (en dus helemaal terecht een attest dyslexie bekomen), kunnen alsnog beroep doen op gratis (*) compenserende of ondersteunende software om hen te helpen met lezen, schrijven en leren. Bovendien kan de aangehouden inspanning de moeizame automatisering, tyisch bij dyslexie, de automatisatie alleen maar ten goede komen.
Wat houdt preventie in?
Voor kinderen in de 3de kleuterklas die risicosignalen vertonen en leerlingen uit het 1ste leerjaar die moeite hebben met lezen, loont het altijd de moeite om in te zetten op de preventie van leesproblemen. Want voorkomen is beter dan genezen.
We lichten daarom graag even het begrip laaggeletterdheid toe. Iemand is laaggeletterd als hij of zij grote moeite heeft met het gebruik van het geschreven of gedrukte woord. Dat gaat dus over moeizaam technisch lezen en spellen, maar ook begrijpend lezen en begrijpelijk schrijven. De ergste vorm van laaggeletterdheid is functioneel analfabetisme waardoor de (jong)volwassene uiteindelijk onvoldoende in staat is om eenvoudige teksten foutloos genoeg te lezen of te schrijven om ze te kunnen begrijpen of begrijpelijk te maken. In Vlaanderen betreft dat 15% van de 16 tot 65-jarigen. Dyslexie, wat bij zo’n 2 tot 10% van de Nederlandstalige bevolking voorkomt, zal in zijn meest serieuze vorm een onderdeel van laaggeletterdheid zijn. Dyslexie is namelijk een ontwikkelingsstoornis, terwijl laaggeletterdheid de benaming van een sociologische categorie is die een gemeenschappelijk kenmerk deelt. Bovendien wordt bij dyslexie gebrekkig onderwijs als oorzaak uitgesloten. Dat laaggeletterdheid maximaal moet voorkomen worden, lijkt evident. Het heeft een te grote negatieve impact op zowel de persoon als de maatschappij: moeilijker een goede job vinden, geen vast werk, een lager loon, minder (zelf)vertrouwen, vaker gezondheidsproblemen, enz.
Werk maken van het tijdig herkennen van risicosignalen en deze leerlingen van bij de start meer instructie, begeleiding en oefening bieden, is de sleutel tot het voorkomen van onnodige leesproblemen. Het computergestuurde interventieprogramma Bouw! komt oorspronkelijk uit de V.S. en werd na een doorontwikkeling aan de universiteit van Amsterdam in 2014 gelanceerd in Nederland. Ondertussen wordt Bouw! actief ingezet in meer dan 5000 Nederlandse scholen en bij meer dan 70.000 leerlingen en heeft het zijn effectiviteit in 2 langlopende wetenschappelijke studies bewezen. Zo nemen leesproblemen met ruim 60% af, met een halvering van de groep zeer zwakke lezers en een verdubbeling van de groep bovengemiddelde tot zeer goede lezers. Wat kan je als school, ouder, begeleider, maar vooral moeizame lezer nog meer wensen?
De voorwaarde voor dergelijk mooie cijfers is een correcte inzet van Bouw! n. 3 à 4 keer per week 15 minuten. Bouw! biedt de beste leesstart en verdient zo ongetwijfeld zijn plaats in een breed gedragen leesbeleid doorheen de basisschool.
Wat is remediëren dan?
Remediëring houdt in dat leerkrachten, door middel van gerichte individuele hulp, tekorten of moeilijkheden met bepaalde leerinhouden bij leerlingen wegwerken. Ondanks een gedifferentieerde onderwijspraktijk kunnen bepaalde leerlingen immers nog steeds nood hebben aan extra ondersteuning om de leerdoelen te behalen.
Naast het programma Bouw!, dat specifiek als methode-onafhankelijke leestraining voor de leeftijd van 5 tot 8 jaar ingezet wordt, bestaat er ook remediërende software voor lezen en schrijven. Deze software biedt ondersteuning op maat van de leerling.
BLOON is methode-onafhankelijke software om spellingzwakke kinderen meer zelfstandige oefening te bieden. Het programma steunt op de succesvolle BLOON methode: Bekijken, Lezen, Omdraaien, Opschrijven en Nakijken. Door het visueel inprenten van woordbeelden is deze methode zeer geschikt voor kinderen die vooral visueel leren, de zogenaamde beelddenkers. Een eigenschap die vaak vereenzelvigd wordt met dyslexie, wat het meteen een zeer geschikte digitale tool maakt voor deze doelgroep. BLOON werd onlangs uitgebreid en biedt nu, naast een aantrekkelijke en motiverende oefenomgeving, ook extra's om woordenschat in het Nederlands of vreemde talen in te oefenen.
Lezergame is een educatieve game die op een speelse manier extra leestraining biedt aan beginnende en vastgelopen lezers. De game werkt motiverend en enthousiasmerend. Het effect van deze extra oefening kan nog versterkt worden door het complementair inzetten van de gedrukte materialen (leesboeken, blaadjes, lettersteunen, e.d.) van uitgeverij Pelckmans.
*Gratis compenserende voorleessoftware vraag je aan op www.adibib.be
Comments