‘Bij personen met dyslexie heb je een erg diverse groep van mensen. Iedereen met dyslexie is anders.’, aldus Prof. Pol Ghesquière. Marlies Gillis, onderzoeker aan de KU Leuven, neemt ons mee in haar zesdelige podcast waarin ze dyslexie verkent vanuit een wetenschappelijk perspectief. Marlies, die zelf dyslexie heeft, gaat langs bij verschillende professoren in België en Nederland. Ze praten wat dyslexie juist is. De behandeling ervan, of dyslexie erfelijk is, welk verband er is tussen dyslexie en het gehoor en ze geven ook heel wat onderzoekresultaten mee. In dit blogartikel brengen we de belangrijkste inzichten uit de podcast. We sluiten af met een aantal nuttige weetjes.
Wat is dyslexie?
Dyslexie is een leerstoornis waarbij automatisatieproblemen ervoor zorgen dat het lezen en/of schrijven moeizaam verloopt.
De diagnose van dyslexie wordt vastgesteld rond het derde leerjaar. Een voorwaarde is dat men tot de laagste 10% behoort van zijn of haar leeftijdsgroep, ofwel een E-score voor lezen en/of spellen. Deze score komt naar voor uit het leerlingvolgsysteem. De leerkracht volgt het kind het hele jaar door op lezen, spellen en schrijven. Als het kind ondanks goed leesonderwijs en extra stimulering niet vlot vooruitgaat extra stimulering niet vlot vooruitgaat, m.a.w. het probleem is hardnekkig, dan wordt doorverwezen naar het Centrum voor Leerlingbegeleiding.
In het CLB onderzoekt een multidisciplinair team of er mogelijks andere problemen aan de basis liggen, zoals cognitief of problemen met het zicht of gehoor. Is dit niet het geval, dan kan de diagnose dyslexie gegeven worden. Bij dyslexie is er trouwens vaak sprake van comorbiditeit, wat betekent dat er ook sprake is van een tweede of soms derde stoornis zoals ADHD of dyscalculie, enz. Het is meer de regel dan de uitzondering.
Hoe ga je als ouder of leerkracht om met dyslexie?
‘Probeer als ouder niet enkel te focussen op de tekorten, maar ook op de sterktes.’, geeft Prof. Wim Tops mee. De omgeving is een zeer bepalende factor bij leesstoornissen.
Laat kinderen bewust worden van hun zwaktes, maar ook van hun sterktes en zorg hierbij voor succeservaringen.
Laat ze veel dingen uitproberen. Probeer als ‘ouder’ te handelen en niet als ‘therapeut’.
Leg als ouder of leerkracht uit wat dyslexie juist is, wat hen anders maakt, maar ook wat hetzelfde is als bij leeftijdsgenoten.
Maak van lezen een feest. Laat ze lezen in een positieve en aangename sfeer, want niets is zo krachtig als de individuele aandacht van een ouder Wim Tops omschrijft dit als ‘doping, epo, …’ voor het kind.
Welk verband is er tussen dyslexie en het gehoor?
‘Kinderen met dyslexie hebben veel meer moeite om klanken te linken aan de betekenis.’, volgens Prof. Jan Wauters. Uit onderzoek blijkt dat de hersenreacties op klanken anders zijn bij personen met dyslexie. Ze onderzoeken dit met een electro-ensefalografie:elektrische responsen in de hersenen worden gemeten aan de hand van een muts met elektrodes op het hoofd.
Figuur 1 (bron: https://www.eoswetenschap.eu/psyche-brein/spelen-met-klanken-geen-kinderspel-voor-mensen-met-dyslexie)
In functie van dit onderzoek neemt men ook gedragstestjes af waarin het kind iets actief moet doen. In dit onderzoek kijken ze vooral naar de hersenreacties op klanken en geluidjes, omdat de hersenen van personen met dyslexie er anders op reageren. Ze voeren deze onderzoeken zo vroeg mogelijk uit, omdat vroege interventie het meeste effect blijkt te hebben. In de toekomst kunnen misschien hoorapparaten ingezet worden om klanken en geluiden aan te passen. Door ze te verscherpen, te corrigeren of te veranderen. Op die manier zouden kinderen met dyslexie geluiden beter kunnen verwerken en begrijpen.
Welke oplossingen zijn er voor dyslexie?
‘Als ik later een kindje heb, Bouw! it is;’, concludeert Marlies tijdens haar gesprek met Prof. Elsje Van Berghe. Er zijn niet echt concrete oplossingen voor dyslexie. Er bestaan wel programma’s zoals Bouw! die interventies bieden ter preventie voor dyslexie. Prof. Elsje Van Berghe vertelde haar over hoe de Bouw! interventies bij kinderen uit het 3de kleuter met een risico op dyslexie daadwerkelijk effect hebben gehad. In het programma Bouw! leert het kind samen met een tutor (therapeut, een ouder of leerkracht) klanken te herkennen, letters te lezen, maar ook klanken samenvoegen tot woordjes. Er bestaat ook een traject met een therapeut, waarin de therapeut op een zeer gestructureerde manier en met veel kleinere stappen werkt en ze ook de leerstof langer oefenen.
Tips
Als ouder kan je bij het voorlezen het kind laten wijzen naar wat je voorleest. Door het koppelen van wat je ziet en wat je hoort, train je het lezen.
Er bestaan websites die je helpen om gepaste boeken te vinden en die ook ondersteuning geven om een boek goed te kunnen lezen. In België is dat www.luisterpuntbibliotheek.be en in Nederland is dat www.passendlezen.nl.
Weetjes
Comorbiditeit: zo’n 40% van de mensen die leesproblemen hebben, hebben ook rekenproblemen.
7% van de kinderen slaagt er niet in om goed te lezen en kampen dus met dyslexie.
Mensen met dyslexie zijn vaak creatiever, doordat je alternatieven zoekt en zo dus meer oplossend denkt en creatiever met dingen omgaat.
Universeel design: zoek oplossingen waar iedereen, dus niet alleen mensen met dyslexie, baat bij heeft. Een voorbeeld is examens langer inroosteren voor iedereen. Zo voelt iemand die meer tijd nodig heeft zich ook niet anders.
Een persoon met dyslexie moet ongeveer 8 tot 12 keer meer oefenen en heeft 30% meer tijd nodig om een tekst te lezen.
Bij sommige personen wordt dyslexie pas op latere leeftijd vastgesteld, vaak bij het aanleren van een nieuwe taal.
Als persoon, met of zonder dyslexie, is het belangrijk om jezelf te accepteren zoals je bent, met al je zwaktes en sterktes. Dat is het prachtige besluit dat Marlies Gillis met ons deelt om dit blogartikel af te sluiten.
Via deze link vind je de podcast terug.
Comentários